Reer-Guuraa-nimada! Iyo Waxa Aynu Ka Dhaxalnay…

Qoraha Qormooyinka March 13, 2023 in Ogaalkay, Qormo - 5 Minutes

Soomaalida gaar ahaan kuwooda xoolo-dhaqatada ahi, waxa ay caan ku yihiin reer-guuraanimo, saldhig ama degmo u gaar ahi ma jirto, kolba halka biyo iyo baad lagu sheego ayay u guuraan.

Dhaqankaasi intii hore dhibkiisa lama ogeyn, waaba lagu faani jiray, laakiin maanta waxa soo baxday, in dhaqankaasi noqday mid aad u dhib badan, oo u baahan in la joojiyo, maxaa yeelay; qofka ama qoyska ama qabiilkuba marka ay la qabsadaan reer-guuraanimada, waxa ay noqonayaan dad daciif ah, oo aan la qabsan kareynin waayaha nolosha, waxay noqdaan dad u jilicsan dhamaan imtixaannada adduunka, dad aan adkaysi lahayn, oo mar walba cabanaya, waxay noqdaan dad is-dhigtay, oo aan wax ku talo-gal ah lahayn, taasina waxa ay u horseedaa in mar walba cabsidoodu ay badan tahay, hore u socodkii dhaqan-dhaqaale iyo guud ahaan horumarka noloshuna wuu ku yar yahay.

Xataa dhulkii uu Illaahay Weynaa Oo Wanaagsanaaye ku abuuray ayaa ka dayacmay, oo lagu yidhi Deegaan kuma tihiine, Daaqsin ayaad ku tihiin, sida ka dhacday dhulkii hawdka ee xoolaha u fiicnaa iyo guud ahaan dhul-weynihii Soomaali-Galbeed.

Waxa taasi kasii daran, markii magaalooyinka loo guuray, waxa ay aheyd in dhaqankani joogsado, laakiin dhaqankii oo si kale isku badalay ayaa ka dhex jira reer-magaalkana, oo qofkii ama qoyskiiba dan kama laha magaaladan ay degan yihiin, waxa ay ugu nool yihiin si’ maxaa iga galay ah? wixii dhib ku ah ka joojin maayaan, qofkii wuu is-dhaafinayaa ama is-diidsiinayaa, waxaad moodaa inay Soomaalidu dhulkooda qariib ku yihiin, sababta oo ah; hadii ay dadku u arkaan halkan ay degan yihiin in ay u tahay lama huraan, way ilaashan lahaayeen, oo rag iyo dumar, yar iyo weyn way u dadaali lahaayeen horumarkiisa iyo hagaajintiisaba.

Marka ay balaayo si guud dalka oo dhan uga dhacdo amaba ay qof ku nool agtaada si gaar ah ugu dhacdo, waxa fiican in aan la eeganin dhibkaasi amaba aan laga cararin, sida Soomaalida ku dhacday casrigan maanta ah, dadka in badan oo ka mid ah, oo wax qaban karayay, way iskaga qaxeen dalka, oo balaayadii dhacday way ka dhuunteen, laakiin miyaanay is-weydiinin:

Halkan aad u qaxaysid koleyba waa lagaa soo eryayaa…
Marka lagu soo eryo xageed ku soo noqon doontaa…
Ma dalkii oo weli sidii u balaayeysan… Oo u dhiban… Mise…
Hadii aad adigu ka dhuumato balaayada, oo aad ka qaxdo, balaayadani sow maaha mid sugeysa carruurtaada…

Abwaan Salaan-Carabey ayaa isaga oo arrintaasi tilmaamaya, waxa uu yidhi:

Haddaad dhimato geeridu mar bay nolosha dhaantaaye
Dhaqashiyo mar bay kaa yihiin dhereggu xaaraane
Dhedig-ahaansho waa ceeb in aad dhamagsataa meele
Dhadhan malaha aadmigu wuxu kugu dhalliilaaye
Nin dhirbaaxo quudheed dugsaday dhaqayaded maalye
Dhashaaday sugtaa xaajadaad dhawrataa abid!

Koleyba halkani aynu joognaa waa adduunyo, waxa asal u ah adduunyada in aanay marnaba balaayo la’aaneynin, laakiin sida hagaagsani waxa weeyaan;

In lagu sii talo-galo balaayada, oo wax loo sii diyaarsado…
In tii hore u dhacday casharo laga qaato…
In marka ay dhacdo jilibka loo aasto, oo sidii loo joojin lahaa ama ugu yaraan dhibkeeda loo yareyn lahaa, loo wada dadaalo.

Marka dadku iskaga qaxaan balaayada, waxa ay u muuqaal eeg yihiin, sidii balaayo soo weerartay Lo’ si nabadgelyo ah iskaga daaqeysay keynta, kadibna lo’dii markii ay arkeen libaaxa ay ooda jebiyeen, oo ay yaaceen, kadibna libaaxii uu ka dhergey, oo uu kolba mid inta uu gaadho, oo uu qabto, uu cunayo…